موضوع : <-CategoryName->

دلایل عقلی و نقلی وجوب امر به معروف و نهی از منكر

نویسنده : آيت الله سيد محسن خرازى
ترجمه: عبدالله امينی‏پور
بحث امر به معروف و نهی از منکر از دیرباز مورد توجه عالمان و صاحبنظران علوم و معارف اسلامی بوده است. در این میان، فقیهان توجه ویژه ای به این فریضه داشته و در آثار فقهی خود فصلی را به این بحث اختصاص داده اند.
پیوند بحث نظارت در جامعه اسلامی با بحث امر به معروف و نهی از منکر موجب شد که نمونه ای از تلاش و مجاهدت علمی یکی از فقهای معاصر در این بحث را برگزیده، بخش کوچکی از آن را ترجمه کنیم و در اختیار خوانندگان عزیز مجله قرار دهیم. در این بحث که درباره «دلایل نقلی و عقلی وجوب امر به معروف و نهی از منکر» به رشته تحریر درآمده، آیت الله سیدمحسن خرازی استاد محترم حوزه علمیه قم به موشکافی دقیق آیات، روایات و دلایل عقلی مطرح شده از سوی فقهای برجسته پرداخته و وجوب عقلی این فریضه اساسی را اثبات نموده و دلایل نقلی را اجمالاً ارجاع به حکم عقل می شمارد. معمولاً مباحث فقهی به زبان عربی بسیار روانتر ارایه می شود و برگردان آن به زبان فارسی از سهولت و روانی آن می کاهد. امید آنکه مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد.
در وجوب شرعی امر به معروف و نهی از منکر، اختلافی نیست، تا آنجا که اجماعی و اتفاقی است. همانگونه که محقق حلی، در «شرایع» برای اجماع تصریح کرده، بلکه وجوب آن به دلیل کتاب و سنت از ضروریات است.
آیات قرآن
[آیه نخست]
(و لتکن منکم امة یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون)(0)
واژه «ولتکن» در آیه مبارکه، دلالت دارد بر وجوب وجود گروهی از امت که مردمان را به خیر بخوانند و امر به معروف و نهی از منکرکنند.
در این جا کسی نگوید که آیه دلالت بر وجوب نمی کند چرا که «خیر» اعم است از واجب و غیر واجب، همانگونه که معروف نیز عام است و شامل مندوب  (مستحب) هم می شود، پس چگونه ممکن است که امر به مندوب واجب باشد؟!

موضوع : <-CategoryName->

امر به معروف و نهی از منکر

• شرایط وجوب امربه معروف و نهی ازمنکر
• اقسام امر به معروف و نهی از منکر
• مراتب امر به معروف و نهی از منکر
• نتیجه امر به معروف و نهی از منکر
• تولی و تبرّی
• بزرگترین امر به معروف تاریخ
• همچنین ببینید:
• منابع:

نقش هر مسلمان در تعیین سرنوشت جامعه و تعهدی که باید در پذیرش مسؤولیت های اجتماعی داشته باشد، ایجاب می کند که او ناظر و مراقب همه اموری باشد که پیرامون وی اتفاق می افتد. این مطلب در فقه اسلامی تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر مطرح شده و از مهم ترین مبانی تفکر سیاسی یک مسلمان به شمار می رود؛ چنان که از مهم ترین فرایضی است که وجوب کفایی آن ضروری دین شناخته شده و ضامن بقای اسلام است.
قرآن کریم در بیان صفات ممتاز مؤمنان می فرماید:
«وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ» (توبه؛71)
مردان و زنان با ایمان ولی (و یار و یاور) یکدیگرند، امربه معروف و نهی ازمنکر می کنند، نماز را برپا می دارند و زکات را می پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می کنند.
به موجب این آیه، افراد مؤمن به سرنوشت یکدیگر علاقمند بوده و به منزله یک پیکر می باشند. پیوند سرنوشت ها موجب می شود که تخلف و انحراف یک فرد، در کل جامعه تأثیر بگذارد؛ چنان که یک بیماری واگیر در صورتی که معالجه نگردد، از فرد به جامعه سرایت نموده و سلامت آن را به خطر می اندازد.

• پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در این زمینه می فرماید:یک انسان گنهکار در میان مردم، همانند فرد ناآگاهی است که با گروهی سوار کشتی شده و آن گاه که کشتی در وسط دریا قرار می گیرد، تبری برداشته و به سوراخ نمودن جایگاه خود می پردازد، هر کسی به او اعتراض می کند او در پاسخ می گوید: من در سهم خودم تصرف می کنم؛ به یقین این یک حرف احمقانه است. اگر دیگران او را از این عمل خطرناک باز ندارند، طولی نمی کشد که همگی غرق می شوند.

موضوع : <-CategoryName->

1- عزت و سربلندی

جامعه ای که خود را نسبت به تغییر و تحولات درونی مسئول دانسته و در مقابل ضعف ها و کاستی ها از خود عکس العمل نشان می دهد و برای آن چاره جویی می کند، جامعه ای زنده و پر تحرک خواهد بود. چنین جامعه ای برای انجام کارهای فرهنگی و از بین بردن جهل و نادانی و یا آفت زدایی و خشکاندن گنداب های فساد، مردانه به میدان می آید و از دل و جان از ارزش های خود پاسداری می کند و بدین وسیله، خود را عزیز و سربلند نگاه می دارد. اجرای امر به معروف و نهی از منکر نیز در همین راستا بررسی می شود; به عبارت دیگر در جامعه ای که این فریضه الهی اجرا می شود، ضمن تقویت و نفوذناپذیر کردن بنیه دفاعی جامعه، افراد آن را نیز از گزند دشمن محفوظ و همواره عزیز و سربلند می دارد.
قرآن کریم می فرماید: (شما به این دلیل با ارزش ترین امت ها هستید که امر به معروف و نهی از منکر می کنید. )1

موضوع : <-CategoryName->

ده درس مهم امر به معروف و نهی از منکر


* امر به معروف، نشانه عشق انسان به مكتب است.
* امر به معروف، نشانه علاقه انسان به سلامت جامعه است.
* امر به معروف، نشانه فطرت بيدار جامعه است.
* امر به معروف، مايه تشويق نيكوكاران جامعه است.
* امر به معروف، مايه تذكر و آگاه كردن افراد جاهل است.
* امر به معروف و نهى از منكر، گاز و ترمزى است كه ماشين جامعه را هدايت مى‏كند.
* امر به معروف و نهى از منكر والدين است كه اساس تربيت كودك را تشكيل مى‏دهد.
* امر به معروف، سبب دلگرمى و تقويت افراد كم اراده مى‏شود.
* امر به معروف، نشانه حضور در صحنه است.
* نهى از منكر، جبران كننده كمبود تقواى بعضى از افراد جامعه است.
* امر به معروف، جامعه را رشد مى‏دهد و نهى از منكر، جامعه را از سقوط نجات مى‏دهد.
* امر به معروف و نهى از منكر، نشانه غيرت دينى و احساس مسئوليت است.
* امر به معروف و نهى از منكر، نوعى نظارت عمومى است.
داستان حضرت ابراهیم:
حضرت ابراهيم كه عموى خود را بت پرست مى‏ديد، براى بازداشتن او از اين كار به او گفت: اين مجسمه‏هايى كه شما پايبند عبادت آنها شده‏ايد، چه معنا دارد؟ «اِذْ قالَ ِلاَبيهِ و قَوْمِه ما هذِه التَّماثيلُ التَّى اَنتُم لَها عاكِفُون»
از اين بيان بسيار كوتاه، به چند اصل مهم در امر به معروف و نهى از منكر پى مى‏بريم:
1- كسى كه امر به معروف مى‏كند، بايد از رشد و كفايت خاصى برخوردار باشد.
2- در امر و نهى شرط سنى وجود ندارد. «قالَ ِلاَبيه»
3- امر و نهى را از نزديكان شروع كنيم. «قالَ ِلاَبيه»
4- در نهى از منكر، ابتدا از منكرات بزرگ شروع كنيم. «ما هذِهِ التَّماثيل»
5 - در امر و نهى، مردم را به كرامت و شخصيت خودشان متوجه سازيم. «اَنتُم لَها عاكِفُون»
6- در نهى از منكر، گاهى بايد يك نفر در برابر گروهى قرار گيرد. «ِلاَبيهِ و قَوْمِه»
7- در امر و نهى با شيوه سؤال، وجدانها را بيدار كنيم. «ما هذِهِ التَّماثيل»
8 - در امر و نهى، قاطعيت و صراحت داشته باشيم. «اَنْتُم وَ آبائكُم»
بهترین امت:
قرآن خطاب به مسلمانان مى‏فرمايد: «كُنْتُم خَيرَ اُمَّةٍ اُخرِجَت لِلنّاسِ تَأمُرُونَ بِالْمَعروفِ و تَنْهَوْن عن الْمُنكَرِ تُؤمِنُونَ بِاللّه» شما بهترين امتى هستيد كه بر مردم ظاهر شده‏ايد؛ به شرط آنكه امر به معروف و نهى از منكر كنيد.
امر به معروف كارى است كه خداوند انجام مى‏دهد:
«اِنَّ اللّهَ يَأمُرُ بِالعَدْلِ و الاِحسانِ»
چنانكه امر به منكر كار شيطان است:
«الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الفَقرَ و يَأمُرُكُم بِالفَحشاء»
امر به معروف يك وظيفه عمومى است. قرآن مى‏فرمايد: تمام مردان و زنان با ايمان نسبت به يكديگر حق ولايت دارند تا يكديگر را به معروف سفارش كنند و از منكر باز دارند.
البتّه همواره در قرآن، امر به معروف، مقدم بر نهى از منكر به كار رفته است تا بفهماند كه كارها را از راه مثبت پيگيرى كنيد و در جامعه، تنها انتقاد كننده نباشيد.

منبع : askdin.com